DAVALARIMIZ

 Hukuksal Sorunlar Araştırması

CEMEVLERİ’NE HUKUKİ STATÜ VERİLMESİ İÇİN BAZI  KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ (veya TASARISI) ÇALIŞMASI

Av. İbrahim KAYGUSUZ’un 2018 tarihli yazısından özetle

 1- GEREKÇE

AVRUPA İNSAN HAKLARI  MAHKEMESİ;  26 Nisan 2016 tarihinde; (İzzettin Doğan ve Diğerleri / TR Kararı)’nda, Türkiye’nin din veya inanç özgürlüğü hakkını koruyan T.C Anayasası’nın 9. madde ve 9. maddeyle bağlantılı olarak ayrımcılığı yasaklayan 14. maddeyi ihlal ettiğine dair  karar vermiştir.

Böylece diğer ibadet yerleri gibi Alevi- Bektaşi vatandaşlarının cem ve kültür evleri ibadet mekanları sayılarak, yasal statüye kavuşturulması yönünde karar oluşturmuştur.

AİHM Kararın gereği olarak T.C kanunları ve mevzuatında gereken değişiklik yapılarak Avrupa Bakanlar Konseyı’ Bakanlar Komitesi’ne bildirilmesi gerekirken bu güne kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

(Bilindiği gibi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) yaptığı yargılamaların dayanağı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’dir (AİHS). AİHM kararlarının icra edilmesine AİHS’nin 46. maddesinde, (Dostane çözüm kararlarının icrası için 39/4 fıkrası) yer verilmiştir. Bu maddeye göre taraf devletler AİHM’in verdiği kararlara uymayı taahhüt ederler (1. fıkra) ve AİHM kararlarının taraf devletlerce uygulanması Avrupa Konseyi (AK) Bakanlar Komitesi adına Delegeler Komitesi tarafından denetlenir.)

Bu durumda Avrupa Bakanlar Konseyi Bakanlar Komitesi  yaptırımları ile karşılaşmak mümkündür.  Ve ya T.C vatandaşlarının tek tek idare mahkemelerine baş vurarak milyonlarca dava açabilecekler. Tüm bu olumsuzlukları önlemek için bir takım kanunlarda değişiklik yapılmasına dair bir kanun tasarısı ( ve ya Teklifi)  hazırlanıp TBMM’nden çıkarmak gerekmektedir

Bu çalışma, kanun teklifi haline getirilip meclise sunulması ve tüm partilerin ortak kabulü ile geçirilmesi için yapılmış ve AKPARTİ’ye sunulmuştur. Şüphesiz  bu çalışma  Cumhur Başkanlığı Kararnamesi ile ve sessizce de işleme konabilir.

T.C Parlamentosu’nun, Alevi- Bektaşi  İslam inancının, İslam’i  boyutunu tanıması ve onun diğer dinlerle eşit ve aynı hakları paylaşma hakkı bulunduğunu kabul etmesi, içte toplumsal barışı ve kaynaşmayı sağlıyacak, dışta da mahkeme kararlarını uygulayan demokratik devlet olduğunu göstermiş olacaktır.

T.C Anayası’nın 9. maddenin sağladığı korumanın temelinde bir dinsel grubun özerk, otonom bir grup olarak var olma hakkı Parlemonto  ( ve ya CUMHURBAŞKANI) tarafından verilmiş olacaktır. Aynı zamanda demokratik bir toplumdaki çoğulculuğun vazgeçilmez olan bir hakkın Avrupa Hukukuna da cevap niteliğinde olacaktır.

Örneğin;

Köy Kanunu’nda değişiklik yapılarak cami ile birlikte Cemevleri de  köyün ortak mülkiyeti sayılmış ve imar kanunlarında değişiklik yapılarak hazine mülkleri cemevlerine tahsisi yolu açılmıştır.

Toplu Konut yasasında değişiklik yapılarak, kamu mal ve hizmetlerinin cem evlerine harcanması sağlanmıştır.

Elektirik, su ve gaz mevzuatında değişiklik yapılarak kamu hizmetine ayrılan mal ve hizmetlerden Cemevleri’nin bedelsiz yararlanması sağlamıştır.

Cemevleri’nin ibadethane statüsüne alındığı için, Türk Ceza kanununda değişiklik yapılarak,  içki ve alkol satış yerlerinin dışına çıkarılmaları sağlanmıştır.

2- KISACA KANUN TASARI TEKLİFLERi

MADDE 1-  18.03.1924 tarihli ve 442 sayılı Köy kanunu’nun 2 nci maddesinde “ cami” kelimesinden sonra gelmek üzere ; “ cemevi “ kelimesinin eklenmesi.

MADDE 2–  02.03.2005 tarihli ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektirik Piyasası Kanunu’nunda Değişikli Yapılmasına Dair Kanun’un  7 nci maddesinin 3 üncü Fıkrasında  “ camilere” kelimesine “ cemevleri ve benzer ibadethanelere”  ibaresi eklenmesi.

MADDE 3 – 26.05.1981  tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirler Kanunu’nun  36 ncı maddesinin  2 nci bendine  yer alan “mescit “  kelimesi yerine “ mescit ve cemevi “ ibaresi eklenmesi. 

MADDE 4-  14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektirik Piyasası Kanunu’nda yer alan geçici  6 ncı maddesinin 3 üncü fıkrasında yer alan ; “ ibadethanelere” kelimesinden önce gelmek üzere “ cami, mescit, cemevi, kilise, havra vb.”  ibaresi eklenmesi.

MADDE 5 – 03.07.2005 tarih ve 5393  sayılı Belediye kanunu ‘nda 73 üncü maddesinin 16 ncı fıkrası şu şekilde değiştirilmiştir.; “ Yerel yönetimlerce kentsel dönüşüm ve gelişim  alanı ilan edilen alanlar ile,  5366 sayılı kanuna göre yenileme alanı ilan edilen alanlarda ve ya bu kanunun 75. Maddesine göre  kamu kurum ve kuruluşları ile  protokol yapmaları halinde , Büyükşehir Belediye Meclis kararı  ile yıkılan cami, mescit, cemevi, kilise, havra vb” ibadethaneler  ibaresi eklenmesi.

MADDE 6 – 29.07.1970 tarihli ve 1319  sayılı  Emlak Vergisi Kanunu’ nun 4 üncü maddesinin (g) bendinde yer alan “ ibadethaneler”  kelimesinden önce gelmek üzere “  cami, mescit , cemevi, kilise, havra  vb. “ ibaresi eklenmesi.

MADDE 7–   31.12.1960  tarihli ve 193   sayılı  Gelir  Vergisi Kanunu’ nun 89 uncu maddesinin (1) fıkrasının n(5)  nci bendinde  yer alan “ ibadethaneler”  kelimesinden önce gelmek üzere “  cami, mescit , cemevi, kilise, havra  vb. “ ibaresi eklenmesi.

MADDE 8– 03.05.1985  tarihli ve 3194   sayılı İmar  Kanunu’ nun ek 2 inci  maddesinin (2) fıkrasında  yer alan “ ibadethane”  kelimesinden önce gelmek üzere “  cami, mescit , cemevi, kilise, havra  vb. “ ibadethaler ibaresi eklenmesi.

DAYANAK MEVZUAT VE MAHKEME KARARLARI:

1- 6 Haziran 2018 gün ve 30443 sayılı resmi gazetede yayınlanan Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar tebliği. (4. Maddesinin 5. Fıkrasının değişikliği’nin 8. Maddesinin (ç) fıkrası – İbadethanelerden belge bedeli alınmayacağına dair düzenleme.

2- Aynı tebliğin 6. Maddesi’nin (3) fıkrası.

3- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı;( Adalet Bakanlığı (26 Nisan 2016). İzzettin Doğan ve Diğerleri/Türkiye Kararı (Başvuru no. 62649/10), Ankara. http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar/%C4%B0zzettin%20Dogan%20BD%20Karar.pdf. Son Erişim Tarihi: 22/08/2016.)

4- Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2014/7 – 1038 E, 2014/990 K. sayılı 03/12/2014 günlü kararı

5- Yargıtay 7 Hukuk dairesinin  kararı

6- YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ E: 2014/11238 K: 2015/9711 T: 28.05.2015 kararı

7- Anayasanın kanun önünde eşitlik ilkesine ilişkin 10. maddesi; 1982 Anayasasının 90. Maddesi Din ve vicdan özgürlüğüne ilişkin Anayasa’nın 24. maddesi; Din ve vicdan özgürlüğüne ilişkin Anayasa’nın 24. maddesi;  “Anayasa’nın 136. maddesi ise: “

8- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 14. maddesinde:
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 9. maddesi1.

9- 319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu 1 inci maddesinde Türkiye sınırları içinde buluna tüm binalardan emlak vergisi alınması ancak aynı kanunun 4 üncü maddesinin (g) fıkrasında;

10- 213Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 413 Maddesine 3194 sayılı İmar Kanunu ilgili bölümlerinde ise;

11- Ek Madde 2 – (Değişik madde: 15/07/2003 – 4928 S.K./9. md.) İl, ilçe ve kasabalarda mülki idare amirinin izni alınmak ve imar mevzuatına uygun olmak şartıyla ibadethane yapılabilir.

12- 5784 sayılı kanunun geçici 17. Maddesinin 3. Fıkrasına “

13- Resmi Gazetede 23 Mayıs 2002 tarihinde yayımlanan ve Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen, 2002/4100 sayılı kararın

14- Resmi Gazetede 23 Mayıs 2002 tarihinde yayımlanan ve Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen, 2002/4100 sayılı kararı.

15- Avrupa Konseyi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. http://www.echr.coe.int/Documents/

16- Devlet Bakanlığı (2010). Alevi İnanç Rehberleri Çalışma Yemeği, Ankara. http://www.necdetsubasi.com/alevi-calistaylari. Son Erişim Tarihi: 22/08/2016.

17- Subaşı N (Haziran 2009-Ocak 2010). Alevi Çalıştayları. Ankara, http://www.necdetsubasi.com/index.php/alevi-calistaylari. Son Erişim Tarihi 22/08/2016.

18- T.C. Başbakanlık (2015). 64. Hükümet Programı, http://www.basbakanlik.gov.tr/docs/KurumsalHaberler/64.hukumet_programi.pdf.

19- TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2015). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçlar